In de Nederlandse zorg is samenwerking het nieuwe adagium. Regio's vormen consortia, domeinen zoeken elkaar op en patiënten verwachten dat hun gegevens beschikbaar zijn waar dat nodig is. Maar de realiteit is weerbarstig: gegevens zijn ongestructureerd en verspreid op verschillende plekken, overdrachten verlopen stroef en patiëntinformatie verdwijnt nog steeds tussen systemen.
Volgens Robert Eggermont, country manager van InterSystems Nederland, is het tijd om interoperabiliteit te benaderen als wat het werkelijk is: een voorwaarde voor zorgverlening, geen ICT-project. “Zorgprofessionals kunnen alleen samenwerken als de systemen waarin zij werken dat ook doen.”
Van eiland naar ecosysteem
Ziekenhuizen, huisartsen, GGZ, apothekers en thuiszorgorganisaties werken elk met hun eigen applicaties, datastructuren en toegangsniveaus. Veel gegevens zijn bovendien ongestructureerd: scans, PDF’s, gedicteerde verslagen of losse bestanden van huisartsinformatiesystemen die niet aansluiten op ziekenhuisdossiers. Dit beperkt de mogelijkheid om informatie betrouwbaar te delen en te interpreteren.
“De patiënt beweegt dwars door al die domeinen heen en laat op al die plekken een stukje informatie achter. Het gevolg: geen enkele zorgverlener heeft het volledige overzicht. In de praktijk betekent dat gemiste signalen, medicatiefouten of onnodige tijdverlies. Dat het in 2025 nog voorkomt dat een huisarts niet weet dat zijn patiënt bevallen is, of dat een SEH-arts geen medicatieoverzicht heeft, is niet alleen inefficiënt,” zegt Eggermont, “het is gevaarlijk.”
Interoperabiliteit is meer dan koppelingen
Tegenover de ongestructureerde gegevens, staat het idee van één waarheid over de patiënt, beschikbaar waar en wanneer dat nodig is. Dat is de belofte van interoperabiliteit, maar het gaat verder dan een set technische koppelingen. Technologie, waaronder Natural Language Processing (NLP), maakt het mogelijk om dit soort gegevens te transformeren naar gestandaardiseerde, gestructureerde formats, waarmee een gedeeld en actueel patiëntbeeld mogelijk wordt, dat essentieel is voor netwerkzorg.
Eggermont: “Data moet niet alleen gestandaardiseerd, maar ook semantisch begrijpelijk en realtime beschikbaar zijn. Niet alleen voor artsen, maar ook voor wijkverpleegkundigen, GGZ-professionals, jeugdzorg en apothekers. Alleen dan kan zorg werkelijk rondom de patiënt georganiseerd worden.”
“Je hoeft geen systemen te vervangen,” benadrukt Eggermont. “Interoperabiliteit gaat er juist om dat je bestaande systemen slim met elkaar verbindt, zonder ingrepen in het primaire proces.”
Het Unified Care Record: één domeinoverstijgend patiëntbeeld
In verschillende regio’s wordt inmiddels gewerkt met een Unified Care Record (UCR). Dit is geen apart systeem, maar een platform dat data vanuit verschillende bronnen samenbrengt, structureert en beschikbaar maakt voor zorgverleners met een behandelrelatie en geldige toestemming.
Het UCR fungeert als een centrale laag waarin informatie uit EPD’s, apotheek-, lab- en cliëntsystemen wordt samengebracht. Denk aan medicatieoverzichten, labuitslagen, behandelplannen en sociale context, allemaal gekoppeld aan één uniek patiëntbeeld.
In combinatie met consentmanagement en standaardisatie ontstaat zo een infrastructuur waarin zorgverleners veilig, snel en doelgericht kunnen handelen.
Case Midden-Holland: één visie, 14 use cases
De regio Midden-Holland laat zien wat er mogelijk is als techniek, governance en samenwerking samenkomen. Onder regie van een onafhankelijke stichting en met een soevereine cloudinfrastructuur als basis, is hier een interoperabel netwerk opgezet dat instellingen regionaal verbindt, zonder dat ze hun bestaande systemen hoeven los te laten.
Inmiddels draaien er 14 concrete use cases, waaronder e-Overdracht, jeugdgezondheid, dementienetwerken en crisiszorg. Zorgverleners hebben toegang tot actuele informatie, patiënten beheren hun eigen toestemmingen en behandelplannen worden domeinoverstijgend gedeeld.
“Het succes zit in de combinatie,” zegt Eggermont. “Goede technologie, duidelijke governance en een regionaal model dat werkt.”
Casus Sint Maartenskliniek: van federatief naar centraal
Ook de Sint Maartenskliniek toont dat interoperabiliteit haalbaar is binnen bestaande structuren. De kliniek koos ervoor het eigen EPD te behouden, maar voegde daar een slimme datalaag aan toe. In eerste instantie werd data federatief opgehaald uit bronsystemen; later werd dit omgezet naar een centrale opslag, binnen de muren en volledig compliant.
Het resultaat: betere integratie met andere instellingen, realtime toegang tot relevante informatie en de mogelijkheid om eigen data te benutten voor onderzoek en kwaliteitsverbetering. Zonder verstoring van bestaande werkprocessen.
De toekomst: AI-readiness en proactieve zorg
Een robuust UCR is niet alleen waardevol voor de zorg van vandaag. Het legt ook het fundament voor de zorg van morgen. “Door data structureel beschikbaar te maken wordt AI daadwerkelijk toepasbaar. Of het nu gaat om vroegsignalering, cohortanalyse of besluitondersteuning: zonder gestandaardiseerde data is AI niet meer dan een belofte.
Bovendien wordt het mogelijk om van reactieve naar proactieve zorg te bewegen. Door risico’s tijdig te herkennen, interventies te plannen en patiëntgroepen actief te volgen, kan zorg efficiënter en effectiever worden ingericht”, licht Eggermont toe.
Vertrouwen, veiligheid en regie
Interoperabiliteit raakt meer dan techniek alleen. Het vraagt om vertrouwen: van de patiënt, van professionals, van bestuurders. Daarom is consentregistratie (zoals via Mitz), versleuteling van dataverkeer en certificering (NEN 7510, ISO 27001) integraal onderdeel van elke oplossing.
De techniek achter het UCR is bovendien internationaal beproefd. In regio New York, waar ruim 27 miljoen patiëntendossiers ontsloten worden, vormt dezelfde infrastructuur de basis voor gegevensuitwisseling. In Nederland wordt deze technologie al toegepast bij onder andere laboratoria, GGZ-instellingen en regionale samenwerkingsverbanden.
Te kwetsbaar
Eggermont: “Zonder interoperabiliteit blijven we kwetsbaar: personeelstekorten nemen toe, de bevolking vergrijst en de kosten blijven stijgen. Tegelijkertijd versnelt de druk vanuit wet- en regelgeving, zoals de Wegiz (Wet Elektronische Gegevensuitwisseling In de Zorg) en het European Health Data Space (EHDS). De tijd van vrijblijvendheid is voorbij. Nu handelen is noodzakelijk om regie, betaalbaarheid en kwaliteit te behouden.”
Oproep aan bestuurders en architecten
Interoperabiliteit is geen keuze meer; het is een vereiste. Regio’s die willen samenwerken, zorgaanbieders die willen innoveren en netwerken die op zoek zijn naar schaalbare oplossingen: allemaal hebben ze een digitale infrastructuur nodig die data verbindt over muren heen.
Eggermont vat het samen: “Zorg is steeds meer een ecosysteem. Als je je architectuur daar niet op voorbereidt, blijf je hangen in pilots. Wie echt wil samenwerken, moet dat op data durven organiseren.”
Wil jij weten hoe jouw regio toekomstbestendig kan samenwerken via een Unified Care Record?
